De rol van de darmen bij het ontstaan van diabetes is nog lang niet helemaal uitgeplozen. Stukje bij beetje ontdekken wetenschappers meer over het belang van een gezonde darmflora. Hier lees je in vogelvlucht wat de laatste jaren hierover bekend is geworden.
Darmbacteriën zijn nodig om voedsel goed te verteren en op te nemen. De darmflora ontwikkelt zich sterk in onze baby- en peutertijd. Maar ook daarna vestigen zich via voeding nieuwe bacteriën in de darm. Sommige bacteriën nemen in aantal toe en andere nemen af. De samenstelling van je darmflora is uniek en vertelt veel over je gezondheid.
Afweer en darmflora van kinderen
Bij de meeste kinderen die voor de puberteit diabetes krijgen, zijn de eerste afweerstoffen al aanwezig voor het derde levensjaar. Die ontstaan dus in dezelfde tijd waarin de darmflora zich sterk ontwikkelt. Een gezonde ontwikkeling van de darmflora in de eerste jaren van ons leven is cruciaal om de afweer goed te laten werken. Dat zou voorkomen dat de afweer te sterk reageert.
Andere bacteriën bij diabetes
Mensen met diabetes hebben andere en minder verschillende soorten darmbacteriën dan mensen zonder diabetes. Sommige bacteriën zijn te veel aanwezig, andere te weinig. Bij diabetes type 1 lijken het vooral bacteriën uit de groep Bacteroïdetes te zijn. Die kunnen zorgen voor sterke afweerreacties van het lichaam.
Effect van verstoorde darmflora
Iemand met diabetes heeft vaak te weinig bacteriën die het belangrijke vetzuur butyraat maken. Dit vetzuur voorkomt een ‘lekke’ darm, waarbij ongewenste stoffen door de darmwand heen gaan. Bij diabetes type 1 zou een lekke darm de afweer in actie brengen. In het voorstadium van diabetes blijkt de darm extra doorlaatbaar, in ieder geval bij muizen. Dat zou kunnen komen door het gebrek aan bacteriën die butyraat maken.
Zou het dan helpen om butyraat in te nemen, vroegen onderzoekers zich af. In het AMC zoeken ze uit wat dat voor effect op het HbA1c. De studie loopt sinds 2014. Het Diabetes Fonds heeft in het verleden onderzoek gefinancierd naar de doorlaatbaarheid van de darm bij diabetes. In dit onderzoek, van Jeroen Visser van het Universitair Medisch Centrum Groningen, is gekeken naar de rol van gluten.
Beschermend eiwit
Insulineproducerende cellen maken naast insuline ook het eiwit CRAMP. Zolang dit eiwit voldoende in het bloed zit, laat het afweersysteem de cellen met rust. Bepaalde gunstige darmbacteriën stimuleren de aanmaak van CRAMP. Muizen die te weinig van deze bacteriën in dun darmen hebben, krijgen diabetes type 1.
Oorzaak of verband
Al deze onderzoeken naar darmbacteriën hebben een groot probleem. Je kunt nooit met zekerheid zeggen of ongunstige bacteriën een oorzaak of gevolg van diabetes zijn. Is de darmflora allang verstoord en gaat daardoor de afweer reageren, zodat je diabetes krijgt? Of is het andersom? Raakt de darmflora pas verstoord als de afweer al verkeerd bezig is?
In 2018 publiceerden Australische onderzoekers een studie waarin ze zagen dat de darmflora al verandert voordat mensen diabetes type 1 krijgen.
We weten dat mensen met diabetes andere darmbacteriën hebben. En het lijkt erop dat de darmflora en de afweer in dezelfde tijd verstoord raken, dus in de aanloop naar diabetes. Wetenschappers zoeken verder naar de rol van de darmen bij het ontstaan van diabetes. Misschien helpt dat ook bij het vinden van een manier om diabetes op te lossen of te voorkomen.