Amerikaanse onderzoekers hebben voor het eerst insulineproducerende cellen gemaakt die na transplantatie beschermd zijn tegen het afweersysteem, zonder dat een verpakking nodig is. De eerste test is alleen nog maar bij muizen gedaan, maar dit is een belangrijk uitgangspunt voor verder onderzoek.
Onderzoekers over de hele wereld werken aan nieuwe insulineproducerende bètacellen voor mensen met diabetes type 1. Ook Nederlandse onderzoekers zijn daarmee bezig en boeken de nodige successen.
Cellen maken die overleven
Voor nieuwe bètacellen moet de wetenschap verschillende problemen oplossen, waarvan de afweerreactie van het lichaam er eentje is. Nu moet iemand na transplantatie levenslang afweeronderdrukkende medicijnen nemen, met de nodige grote nadelen. Nieuwe cellen moeten dus liefst tegen het afweersysteem beschermd worden.
Daarom werken onderzoekers aan bijvoorbeeld een verpakking voor de cellen. Een andere uitdaging is dat de cellen genoeg insuline moeten blijven maken. Amerikaanse onderzoekers van het Salk Institute for Biological Studies in Californië hebben nu een belangrijke stap gezet waarin verschillende problemen worden aangepakt, blijkt uit hun publicatie in het tijdschrift Nature.
Meer insuline per cel
Nieuwe bètacellen die gemaakt zijn uit stamcellen, maken vaak maar weinig insuline aan. Het Salk-onderzoeksteam ontdekten een ‘genetische schakelaar’ met de naam ERR-gamma. Wanneer ze die schakelaar aan zetten, krijgen de bètacellen een stoot energie, waarmee ze meer insuline maken, aldus de onderzoekers.
Celcluster als mini-orgaantjes
Vervolgens gebruikten de onderzoekers een manier om de bètacellen samen te laten groeien in een cluster dat lijkt op hoe ze in ‘eilandjes’ in een alvleesklier zitten. Daarvoor gebruikten ze een specifiek eiwit, dat bovendien de ERR-gamma-schakelaar activeert. In Leiden is overigens in 2018 ook al een vorm van dit soort mini-orgaantjes (‘organoids’) gemaakt.
Bescherming tegen afweersysteem
En dan de ultieme uitdaging: de nieuwe cellen beschermen tegen de afweerreactie. De onderzoekers keken daarvoor naar immuuntherapie voor kanker. Wanneer ze een specifiek eiwit activeerden, PD-L1, bracht dat in de nieuwe cellen een bescherming aan tegen het afweersysteem. Daarmee kunnen de mini-orgaantjes met cellen zich verbergen voor het afweersysteem.
De onderzoekers zijn er trots op dat het hen voor het eerst is gelukt om nieuwe bètacellen te beschermen tegen het afweersysteem zonder dat een verpakking nodig is, of genetische manipulatie. Hierdoor zouden dus geen levenslange afweeronderdrukkende medicijnen meer nodig zijn.
Eerst bij muizen
Dit was nu alleen een eerste test bij muizen. Vervolgens moeten langere tests met muizen volgen, om te zien of de mini-orgaantjes met cellen ook na langere tijd blijven werken. En daarna is natuurlijk veel onderzoek nodig om te zien of dit veilig kan bij mensen. Maar dit is een belangrijke stap in dit internationale onderzoeksveld van nieuwe bètacellen.
Op de hoogte blijven?
Ontvang regelmatig nieuws over diabetes type 1 per e-mail, met alleen artikelen die voor jou interessant zijn. Maak eenvoudig in 1 minuut een account aan en geef je interesses aan!