Onderzoekers hebben met knap laboratoriumwerk menselijke alfacellen weten op te kweken tot bètacellen die insuline maken. Bij muizen werken ze, het is nog niet getest bij mensen.
In de alvleesklier zitten bètacellen die insuline maken. Daarnaast zitten er ook alfacellen in, die maken glucagon. Bij diabetes type 1 zijn de meeste bètacellen vernietigd door het afweersysteem.
Het is een internationaal team van wetenschappers gelukt om alfacellen te veranderen in bètacellen. Dat onderzoek stond onder leiding van prof. dr. Pedro Herrera van de universiteit van Genève, en de resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Nature.
Van alfa- naar bètacellen
De onderzoekers brachten eerst extra DNA in de alfacellen. Dat was DNA dat bepaalde eiwitten aanmaakt, die belangrijk zijn bij de ontwikkeling en identiteit van bètacellen. Daardoor konden de alfacellen zich omprogrammeren tot insulineproducerende cellen, lijkend op bètacellen (de rode cellen op de foto).
Deze genetisch omgeprogrammeerde cellen - van menselijke oorsprong dus - zijn getransplanteerd in diabetische muizen. Daarbij ging hun bloedsuiker omlaag door de insuline die deze cellen aanmaakten. Opvallend was dat deze cellen in het laboratorium geen heftige reactie van afweercellen teweeg lijken te brengen. Het is nog niet getest bij mensen.
Genetische modificatie
Ook in het LUMC zijn onderzoekers actief op het gebied van de identiteit van alfa- en bètacellen. Zo ontdekten zij in 2013 dat bètacellen spontaan kunnen veranderen in alfacellen, het omgekeerde dus. Een van die LUMC-onderzoekers is dr. Françoise Carlotti. Wat vindt zij van deze ontdekking van Herrera en zijn team?
Carlotti: ‘Dit robuuste onderzoek toont voor het eerst aan dat menselijke alfacellen in het laboratorium kunnen worden veranderd in cellen die lijken op bètacellen. Na transplantatie in muizen groeien deze cellen uit tot volledig functionele bètacellen, die bij muizen diabetes geneest.’
‘Wel was voor die verandering een genetische modificatie nodig van de alfacellen. Dit maakt eventuele toepassing bij mensen zeer moeilijk. Verder onderzoek is nodig om het mechanisme verder te begrijpen, zodat we die verandering ook kunnen laten gebeuren zónder dat genetische modificatie nodig is.’
Betekenis voor nu
Wat betekenen deze resultaten voor de nabije toekomst? Carlotti: ‘Het blijkt weer hoe snel het onderzoek naar nieuwe bètacellen gaat. Niet alleen op het terrein van stamcellen, maar ook vanuit bestaande bètacellen én andere cellen zoals nu de alfacellen. Maar er is nog veel onderzoek nodig voordat hier een concrete behandeling uit volgt.’
Foto: Pedro Luis Herrera
Op de hoogte blijven?
Ontvang regelmatig nieuws over diabetes type 1 per e-mail, met alleen artikelen die voor jou interessant zijn. Maak eenvoudig in 1 minuut een account aan en geef je interesses aan!