Kun je met diabetes type 1 het coronavaccin veilig nemen? Wanneer kan dat? Deze en andere vragen over diabetes type 1 en corona-vaccinatie kwamen aan bod in het Diabetes United-webinar uitgezonden door Diabeter.
De Diabetes United webinar-reeks, met medewerking van verschillende organisaties waaronder het Diabetes Fonds, gaat over corona en diabetes type 1. Alles over dit onderwerp vind je op deze overzichtspagina, met ook linkjes naar eerdere webinar-afleveringen.
Samenvatting van de uitzending
Host Wietske Wits, patiëntcommunicatie-adviseur van Diabeter, heeft deze keer de volgende gasten 'aan tafel':
- Henk-Jan Aanstoot, kinderarts en medisch directeur Diabeter.
- Kort te gast vanuit Engeland: dr. Partha Kar, endocrinoloog bij Portsmouth Hospitals NHS Trust en National Specialty Advisor Diabetes NHS England.
- Ties Obers van DVN, belangenbehartiger en zelf type 1.
- Ada Beuker, verpleegkundige in een hospice, zelf type, JDRF-vrijwilliger en heeft het vaccin gehad.
Wetenschap (vaccinatie) enige wapen tegen corona
Henk-Jan Aanstoot begint duidelijk: vaccinatie? Doen. ‘Ik kom nog uit de tijd dat er ziektes waren waar we kinderen en volwassenen dagenlang op de IC behandelden, en ik heb geleerd dat vaccins veel kunnen voorkomen.’
Het draait allemaal om wetenschap, benadrukt Henk-Jan, evenals bij alle andere oplossingen voor diabetes type 1, inclusief high-tech hulpmiddelen. ‘En ik heb alle vertrouwen dat wetenschap ons ook uit deze pandemie brengt, via vaccinatie. Je kunt over alles discussiëren, maar dat blijven meningen. Uiteindelijk gaat het om feiten, en zal deze weg ons moeten helpen.’
Hij pleit daarom voor coronavaccinatie voor jong en oud, ‘want als we dit gezamenlijk doen dan beschermen we niet alleen onszelf maar ook elkaar.
Welke coronavaccins zijn veilig voor mensen diabetes type 1?
Veel mensen maken zich ongerust, omdat ze ‘iets engs’ hebben gehoord over auto-immuunziekten en vaccinaties. Henk-Jan stelt gerust: ‘er is daarbij verschil tussen orgaan-autoimmuunziektes (zoals diabetes type 1), en systemische auto-immuunziektes die in je hele lichaam zitten (zoals SLE).’ Voor de systemische varianten is niet getest bij de ontwikkeling van het coronavaccin. Voor de andere deels wel.
Diabetes type 1 is meegenomen in de tests van het Moderna-vaccin (ongeveer 1.500 mensen), maar nog niet in het Pfizer-vaccinonderzoek. ‘We verwachten geen problemen, want die zijn er bij andere vaccinaties ook niet. We kunnen bovendien ook niet wachten tot alle vaccins voor alle ziektes getest zijn.’
In Engeland letten ze daar tijdens het vaccinatie al goed op via een onderzoek waarin ze gevaccineerde mensen volgen, zegt dr. Kar, en ze hebben daar nog geen nadelige gevolgen van gezien. Ze houden het in de gaten.
Komt iedereen met diabetes type 1 in aanmerking, ook MODY?
In de huidige RIVM-stukken wordt geen onderscheid gemaakt: diabetes is diabetes. Ook slechte of goede regulering van bloedsuikers maakt niet uit voor de vaccinatie. Ook niet of je wel of geen complicaties hebt. Dan is vaccinatie juist extra verstandig, omdat je met complicaties meer kans loopt op problemen als je covid krijgt.
Aan de wat willekeurige ‘ambtelijk gestelde’ leeftijdsgrens van 18 jaar wordt momenteel hard getrokken en geduwd, zodat die hopelijk naar beneden kan naar 12 jaar.
Wanneer aan de beurt?
Er is overleg vanuit de NDF overleg met overheid. Het is nog niet duidelijk hoe het precies gaat lopen, bijvoorbeeld ook van oud naar jong voor de groep van 19-60 jaar. Dat heeft ook te maken met het feit dat voor de verschillende groepen ook verschillende vaccins op de planning staan, zegt Henk-Jan.
Voor de ‘niet-mobiele thuiswonende 60-plusser’ is het Moderna-vaccin gereserveerd, maar voor de mensen van 18-60 met een medische indicatie is op dit moment het Astra-Zenica-vaccin gereserveerd. Dat is er nog niet; het wordt naar verwachting eind januari goedgekeurd. En afhankelijk van nieuwe en komende onderzoeksresultaten rond diabetes en corona, blijft er flexibiliteit om indien nodig bepaalde leeftijdsgroepen voorrang te geven.
Wat merk je van de vaccinatie?
In Engeland hebben ze al ervaring met vaccinaties en type 1, en ze zien als belangrijkste effect dat hun insulinebehoefte tijdelijk een paar dagen verandert na de prik; verder gaat het goed met ze.
Verpleegkundige Ada heeft een vergelijkbare ervaring, nadat zij vier dagen geleden de prik kreeg. Ze merkte wat bloedsuikerschommelingen, ze was een paar dagen wat rillerig en had warme wangen. Dat is een goed teken, want dan is je lichaam ermee aan de slag en werkt het dus. Het zijn de herkenbare (en tijdelijke) symptomen van alle vaccinaties, evenals wat pijn in de arm en hoofdpijn.
Van wie kun je een oproep verwachten?
Die komt waarschijnlijk van de huisarts, al is nog niet bekend hoe dat precies gaat lopen. Mogelijk vergelijkbaar met het griepprik-systeem. Die plannen vergen nogal wat organisatie vanwege de grote groepen mensen, de beschikbaarheid van de vaccins en bijvoorbeeld ook de methoden waarop ze worden vervoerd en bewaard - zoals bij welke temperatuur, deels extreem diepgevroren. (De vaccinatie is overigens gratis, red.)
Als je al corona hebt gehad, moet je het vaccin dan nemen?
We weten nog maar heel weinig van hoe lang het vaccin werkt, en dat geldt ook voor de mensen die het al hebben gehad. Hoe lang de antistoffen blijven bestaan in hun lichaam. Dus als je wordt opgeroepen, dan gewoon doen. Een vaccinatie bestaat uit twee prikken, met enkele weken ertussen.
Hoe zit het met de tweede prik?
Die tweede injectie is nog een punt, zegt Henk-Jan. ‘Dat is een strategie, uit nood geboren, of je kiest voor halve bescherming voor een grotere groep op de korte termijn, of voor volledige bescherming van een kleinere groep. Er zitten twee risico’s aan het uitstellen van de tweede prik: dat je het ook na een eerste prik toch kunt krijgen, en dat als je eerste prik al te lang geleden is, de tweede prik dan eigenlijk ook weer je eerste wordt. En dat weten we gewoon nog niet.’
In Engeland hebben ze moeten kiezen voor eerst alleen een eerste prik geven aan veel mensen, want ze staan met de rug tegen de muur doordat de nieuwe coronavariant zoveel sneller om zich heen grijpt.
Dr. Kar maakt zich wel zorgen over het uitstel van prik 2: ‘het AstraZeneca-vaccin is getest met verschillende doses en met verschillende tussenpozen, waardoor we zeker weten dat je veilig kunt rekken naar 12 weken tussen de twee prikken. Maar voor het Pfizer-vaccin is dat nog niet onderzocht dus dat is best spannend; de WHO adviseert dan ook voor het Pfizer-vaccin om het schema aan te houden waarvan we zeker weten dat het werkt.’
Advies over vaccin aan mensen met diabetes type 1?
Dr. Kar is daar duidelijk over. ‘Tegen mensen die mij vragen of ze het wel moeten nemen zeg ik: 100 procent ja, neem het. Los van religie, levenswijzen, diëten. Neem het alsjeblieft en luister niet naar geruchten.’
Dat vind Henk-Jan ook. En moet je nog letten op welk vaccin je dan krijgt? ‘Dat maakt niet uit. Welke nu ook wordt aangeboden, neem het. En wat betreft het schema van die twee prikken: één is beter dan geen. Begin met die eerste en wacht af tot de tweede kan.’
‘Licht aan het eind van de tunnel’
Henk-Jan heeft ook nuancerende woorden. ‘Het risico op problemen door covid-19 gaat sterk naar beneden naarmate je jonger bent, en onder de 40 is dat risico gelukkig heel laag. Dus laten we elkaar niet te bang maken. Er is licht aan het eind van de tunnel en die vaccinaties gaan helpen, al zijn er nog wat hindernissen zoals die nieuwe variant.’
‘Deze pandemie, met alles wat we ervan vinden, gaat niet zomaar vanzelf voorbij. Dat lossen we niet op met maatregelen alleen; daar zijn we niet erg goed in. Menselijk gedrag is altijd de grootste factor, het virus komt niet vanzelf naar je toe.’
Meer info
Vaccineren is dus belangrijk, vinden de experts, maar het blijft vrijwillig natuurlijk. Maak zelf een weloverwogen keuze. Meer algemene info over coronavaccinaties vind je op deze pagina van rijksoverheid.nl, en op de sites van allerlei diabetesorganisaties zoals
- de corona-info van het Diabetes Fonds op diabetestype1.nl,
- uitleg over de risico’s door Henk-Jan op de site van Diabeter,
- en de uitleg en steun bij DVN.
Kijk hier de uitzending van Diabetes United live terug:
Op de hoogte blijven?
Ontvang regelmatig nieuws over diabetes type 1 per e-mail, met alleen artikelen die voor jou interessant zijn. Maak eenvoudig in 1 minuut een account aan en geef je interesses aan!