We zijn een paar maanden verder sinds de laatste livestream over corona en diabetes. Wat is er nu meer bekend, en wat hebben we geleerd? Deze webinars zond Diabeter eerder dit jaar regelmatig via Facebook Live uit onder de naam Diabetes UNITED.
In deze webinar-reeks, met medewerking van BvdGF, JDRF, Medtronic, DVN en het Diabetes Fonds, beantwoorden experts en ervaringsdeskundigen vragen. Alles over diabetes type 1 en het coronavirus vind je op deze overzichtspagina over corona; daar staan ook linkjes naar de andere webinar-afleveringen.
Na een pauze na de webinars in het voorjaar is er weer wat onrust ontstaan met name op social media, we zitten in een onzekere tijd waarin de besmettingen weer toenemen. Daarom starten we deze uitzendingen weer op met het thema ‘corona en diabetes; wat we tot nu toe weten’.
Kort verslag
Host Wietske Wits van Diabeter heeft deze keer de volgende experts 'aan tafel':
- Diabetespsycholoog en hoogleraar medische psychologie prof. Frank Snoek gaat in op het omgaan met gevoelens van onzekerheid die je in deze tijden kunt voelen. Om welke reden dan ook.
- Angela de Rooij van DVN over de beschikbaarheid van diabeteszorg en de actieve houding die je als patiënt daarin kunt aannemen.
- Dr. Henk-Jan Aanstoot met voorzichtig goed nieuws.
Na enige rust gaan we toch weer een spannend tijd in. Van domweg ontkennen tot verdrietig / boos / gestrest dat de besmettingen weer toenemen. Dit gevoel leeft zowel bij zorgverleners als bij mensen met diabetes type 1.
Conclusies vanuit onderzoek wereldwijd
Henk-Jan Aanstoot heeft wat conclusies getrokken uit de relatief korte periode op schaal van research, maar waarin toch al veel te weten is gekomen over diabetes en corona. Er zijn veel publicaties wereldwijd gepubliceerd, en kennis wordt ook wereldwijd gedeeld.
- Kinderen met diabetes type 1: nauwelijks ziek.
- Meer nieuwe diagnoses van diabetes type 1 bij kinderen door COVID-19? Dit leek eerst zo te zijn maar wordt niet teruggezien in de Duitse registratie. Misschien is het wel zo dat het virus net de laatste druppel kan zijn die de emmer doet overlopen.
- Behandeling van COVID-19 is veranderd. Je komt minder snel op de IC, en als je er ligt dan is het minder lang.
- Stress en families: impact op welbevinden.
- Onder volwassenen met type 1 waren er rapportages over ernstige ziek zijn en overlijden door corona, met name uit Engeland en de VS. Maar dit heeft een sterke relatie met de bloedsuikerregeling en de andere bekende risicofactoren van COVID-19 (leeftijd, overgewicht, etc.).
- Hoe je bent ingesteld bepaalt voor een groot deel of je een hoger risico hebt op ernstige klachten bij corona. Als je slecht bent ingesteld heb je een hoger risico.
- De maatregelen en het zorgsysteem in een land bepalen mede de uitkomsten.
Negatieve zorgaspecten in Nederland
- Diagnose diabetes type 1 bij jonge kinderen kwam soms wat later.
- Patient delay en doctor delay: mensen zijn zelf met klachten niet op tijd naar de dokter gegaan, maar ook mochten mensen vaak niet naar het ziekenhuis komen. Voetproblemen zijn uitgesteld, er hebben daardoor meer amputaties plaatsgevonden.
- Helaas is er nog geen informatie over wat corona eventueel aan late schade kan betekenen met oog op de revalidatie, blijvende orgaanschade en gezondheid van de bètacellen. Dit is nog een blinde vlek en de tijd zal het leren.
Positieve zorgaspecten in Nederland
- Zorg op afstand werkt erg goed, zowel zorgverleners als patiënten raken beter thuis in online zorg.
- Meer tijd hebben voor je diabetes, thuiswerken en meer tijd hebben voor sport: kunnen zorgen voor een stabielere bloedsuiker.
- Positief optimistisch over type 1 en COVID-19. Maar ze houden niet van elkaar, daarom blijft voorkomen nog steeds beter.
Hoelang je al diabetes hebt kan meespelen, omdat je bloedvaten al meer schade hebben kunnen oplopen. Dus leeftijd speelt een belangrijke rol. Daarnaast is het altijd goed voor mensen met diabetes type 1 die een hoge bloeddruk hebben om daar iets voor te nemen. Dan neemt het risico op schade aan bloedvaten af.
Input van DVN
Een goede regulatie en goed voor jezelf zorgen is belangrijk. Reacties van DVN-leden in de afgelopen tijd:
- Over het algemeen zijn mensen niet ongerust.
- Bloedsuiker regelen gaat goed.
- Sociale kant meer ongerustheid dan medische kant.
- De grootste zorg zit hem juist bij sociale aspecten. Zoals het bezoek kinderen/ kleinkinderen.
Input Frank Snoek
- Sommige mensen kozen ervoor om niet naar de poli te komen, en ook geen videoconsult in te plannen. Verantwoordelijkheid ligt bij zorgverleners om het contact weer op te pakken.
- Zorgverleners willen duidelijk maken dat je je niet bezwaard moet voelen om het consult weer op te pakken.
- In de tussentijd geldt, dat je bij alle normale dingen waarop je contact zou opnemen met je zorgteam, je dat nu ook moet doen.
- Zorgmijders of kwetsbare mensen moet actief opgezocht worden.
Er lag veel nadruk op dat mensen met diabetes type 1 vooral weer contact met hun zorgverleners op moeten nemen. Als je geen respons vindt bij je zorgteam, blijf die communicatie wel zoeken! Je diabetesmanagement is heel erg belangrijk, vooral in deze tijd.
Antwoorden op vragen vanuit de kijkers
- Hogere bloedsuikers = hogere risico’s bij COVID-19.
- Langdurige (maanden/jaren) slechte bloedsuikers = meer risico.
- Korte moeilijk inregelbare bloedsuiker is geen reden om ongerust te zijn, pas wanneer je langdurig slecht bent ingeregeld kan je afweer minder goed werken.
- Mooi HbA1c is 7% of 53 mmol/mol, minder mooi is 9% of in de 70 mmol/mol. Time in range is nog belangrijker dan mooi HbA1c.
- Door infectie heb je meer kans op hogere bloedsuikers, tijdens of na de infectie. Normaal gesproken is dat tijdelijk.
- Pieken en dalen moeten wel aangepakt worden, maar is niet meteen een reden om bang te zijn.
- Je krijgt niet makkelijker corona vanwege diabetes (1 of 2), houd je aan de maatregelen.
- Hebben mensen met diabetes type 1 voorrang voor een COVID-test? Nee.
- Extra belangrijk om griepprik te halen? Henk Jan vindt van wel. We zijn allemaal best schoon, dus dat is ook wel een voordeel, wellicht komt er geen grote griepgolf, maar het griepvirus zal er wel zijn. Beter voorkomen dan genezen.
- Verhoogde stress rondom beslissingen nemen. Er is meer vrijheid, maar wil je het ook nemen? Frank roept op: maak van elkaar gebruik, en leer van elkaars ervaringen.
- Wat kunnen we doen om zo gezond mogelijk te blijven? Rust, reinheid en regelmaat. We hebben geen invloed op het feit dat er een pandemie is, maar wel op hoe je je eigen leven inregelt rondom de pandemie. Volg het nieuws, maar overdrijf niet. Neem maatregelen in acht.
- Gezond eten en voldoende beweging is erg belangrijk!
In november komt er weer een uitzending met een update over diabetes type 1 en corona. Er is nog geen precieze datum bekend.
Meer info over diabetes type 1 en het coronavirus vind je op deze overzichtspagina over corona; daar vind je ook linkjes naar de andere webinar-afleveringen.
Op de hoogte blijven?
Ontvang regelmatig nieuws over diabetes type 1 per e-mail, met alleen artikelen die voor jou interessant zijn. Maak eenvoudig in 1 minuut een account aan en geef je interesses aan!