De darmflora, of beter gezegd het microbioom speelt waarschijnlijk ook een rol bij diabetes type 1. Maar de precieze manieren waarop de darmen betrokken zijn bij het ontstaan of misschien zelfs behandeling van diabetes type 1, zijn nog lang niet helemaal uitgeplozen.
In de dikke darm leven heel veel darmbacteriën, zowel nuttige als schadelijke, en virussen en gisten. Samen heten ze de darmflora, of wat completer: microbioom.
Wat doet je darmflora, dus microbioom?
De darmflora helpt mee met de vertering en de afweer. Stukje bij beetje ontdekken wetenschappers meer over het belang van een gezonde darmflora.
De darmflora ontwikkelt zich sterk in onze baby- en peutertijd. Maar ook daarna vestigen zich via voeding nieuwe bacteriën in de darm. Sommige bacteriën nemen in aantal toe en andere nemen af. De samenstelling van je darmflora is uniek en vertelt veel over je gezondheid.
Link van darmflora met diabetes type 1?
Een gezonde ontwikkeling van de darmflora in de eerste jaren van ons leven is heel belangrijk om de afweer goed te laten werken. Bij de meeste kinderen die voor de puberteit diabetes krijgen, zitten de eerste antistoffen al in het bloed voor het derde levensjaar. Die afweerstoffen ontstaan dus in dezelfde tijd waarin de darmflora zich sterk ontwikkelt. Daarom denken onderzoekers dat er een link is tussen diabetes type 1 en de darmen.
Bij diabetes type 1 is de darmflora anders
Mensen met diabetes type 1 hebben andere en minder verschillende soorten darmbacteriën dan mensen zonder diabetes. Sommige bacteriën zijn te veel aanwezig, andere te weinig. De samenstelling van het microbioom is dus anders. Bij diabetes type 1 lijken vooral bacteriën uit de groep Bacteroïdetes te veel aanwezig te zijn. Die kunnen zorgen voor sterke afweerreacties van het lichaam. Onderzoekers zagen ook meer ontstekingsreacties in de darmen van mensen met diabetes type 1.
‘Lekke’ darm
Iemand met diabetes heeft vaak te weinig bacteriën die het belangrijke vetzuur butyraat maken. Dit vetzuur voorkomt een ‘lekke’ darm, waardoor ongewenste stoffen niet door de darmwand heen gaan. Franse onderzoekers denken dat een foutje in de speciale MAIT-cellen ook een lekke darm kunnen veroorzaken. Bij diabetes type 1 zou een lekke darm de afweer in actie brengen.
Verschil in darmflora tussen diabetes type 1 en MODY 2
De darmflora van mensen met diabetes type 1 verschilt niet alleen van die van mensen zonder diabetes. Ook met MODY 2 zijn er verschillen. MODY 2 is een sub-vorm van MODY, een erfelijke soort diabetes. Zo hadden kinderen met diabetes type 1 minder diversiteit in de darmflora dan kinderen met MODY 2.
De bewijzen voor een veranderde darmflora komen vooral van verzamelde ontlasting, maar ook van afgenomen biopten, stukjes weefsel uit de darm, en bloed.
Andere darmflora oorzaak of gevolg?
Het is altijd maar de vraag wat als eerste begint: de afweerreactie waarmee diabetes type 1 begint, of verandering in de darmflora. Wat veroorzaakt wat? Precies weten we het niet, maar dit is wat erover bekend is:
Darmflora al veranderd voordat mensen diabetes type 1 krijgen
Australische onderzoekers vonden dat bepaalde eiwitten in de darmflora gelinkt waren aan een hoger risico op diabetes type 1. De veranderingen waren niet een gevolg van de ziekte, maar juist een voorspeller of iemand diabetes krijgt of niet.
Onderzoekers vonden dat sommige HLA-genen en diabetesafweer een hoog risico geven op diabetes, maar alléén in combinatie met afweer tegen darmbacteriën. De ‘optelsom’ van genen, afweer en darmen helpt om wat beter in te schatten wie diabetes type 1 krijgt en wie niet.
Antibiotica, de darmflora en het risico op type 1
Een veranderde darmflora zou ook beschermende genen buitenspel zetten. Onderzoekers testten hiervoor de invloed van antibiotica bij muizen. Antibiotica kunnen de darmflora namelijk aantasten. Ook andere onderzoekers vonden een verhoogd risico op diabetes type 1 bij muizen die eerst antibiotica hadden gehad. Vooral rond de bevalling en bij baby’s zou je extra voorzichtig moeten zijn met het slikken van antibiotica.
Ander onderzoek uit 2018 spreekt dit overigens weer deels tegen. In de gegevens van meer dan honderdduizend Deense moeders en hun kinderen vonden de onderzoekers geen verband tussen antibiotica tijdens de zwangerschap en diabetes type 1 bij het kind. De kinderen werden gemiddeld 14 jaar gevolgd. Dus daar is nog het nodige over uit te zoeken.
Andersom misschien ook: verstoort diabetes type 1 de darmflora?
De afweer bij diabetes type 1 is waarschijnlijk ook niet prettig voor de darmflora. Kinderen met diabetes blijken dan ook meer afweerstoffen in hun bloed te hebben tegen gezonde darmbacteriën dan andere kinderen. Maar of diabetes type 1 de darmflora écht aantast moet nog beter worden onderzocht.
Keizersnede en darmflora
Kinderen die met een keizersnede zijn geboren, hebben waarschijnlijk een 20 procent hogere kans om diabetes type 1 te krijgen. De kans dat je antistoffen gaat maken is niet groter. Maar heb je eenmaal antistoffen, dan ontwikkel je eerder diabetes type 1.
Hoe komt dat? Onderzoekers denken dat de darmflora daar iets mee te maken heeft. Bij een natuurlijke geboorte krijgt het kind bacteriën binnen uit de vagina, huid en darmen van de moeder. Dit zijn vooral de groepen Enterobacteriën en Lactobacillen.
Via een keizersnede komen vooral bacteriën van de huid van de moeder in de baby terecht. Daar krijg je een andere darmflora van. Een keizersnede, eventueel samen met bepaalde genen, is dus een risicofactor voor diabetes type 1. En mogelijk vormt een andere darmflora de link hiertussen.
Is diabetes type 1 te voorkomen via je darmflora?
De grote vraag is nu of we iets kunnen doen aan de verstoorde darmflora. We weten het antwoord nog niet, omdat er nog geen onderzoeksresultaten van bekend zijn. Verschillende wetenschappers zijn hier wel mee bezig of zijn van plan dit te onderzoeken.
Extra vezels
Voor iedereen is het belangrijk om genoeg vezels te eten, zo hou je de darmen gezond. Helpt het eten van veel vezels dan ook tegen diabetes type 1?
Darmbacteriën maken van voedingsvezels korte-keten vetzuren die zorgen dat het afweersysteem niet ontregeld raakt. Nederlandse en Australische onderzoekers maakten een speciaal dieet met bepaalde vezels en gaven dat aan muizen. Dat hielp om diabetes type 1 te voorkomen. De volgende stap is om zo’n speciaal dieet ook bij mensen te testen.
Diabetes type 1 behandelen met poeptransplantatie?
Een nieuwe en onverwachte aanpak op het gebied van de darmen en diabetes type 1 is poeptransplantatie. Het onderzoeksteam van prof. dr. Max Nieuwdorp (Amsterdam UMC) wil de afweerreactie door middel van poeptransplantatie afzwakken, waardoor mensen gedeeltelijk insuline blijven (of gaan) maken. Dit nieuwe onderzoek gaat naar verwachting 5 jaar duren en wordt gefinancierd door het Diabetes Fonds en Stichting DON.
Voorlopig kun je, behalve gezond eten, niet zo veel doen om diabetes type 1 via je darmflora te voorkomen. We weten namelijk nog niet precies hoe het zit. Hopelijk wordt er uiteindelijk een manier bedacht om de kans op diabetes kleiner te maken met behulp van de darmflora.
Op de hoogte blijven?
Maak eenvoudig in 1 minuut een account aan en ontvang regelmatig nieuws over diabetes type 1 per e-mail, met alleen artikelen die voor jou interessant zijn.