Diabetes type 1 en werk

Diabetes type 1 en werk gaan meestal goed samen, maar niet voor iedereen. Het is ook zeker niet altijd even makkelijk of vanzelfsprekend. Veel hangt af van het soort werk, hoe het met je bloedsuikers gaat en hoeveel steun je krijgt.

Gelukkig kunnen veel mensen op hun werk wel praten over hun diabetes, maar anderen blijven terughoudend. Terwijl het wel handig is als collega’s begrip hebben voor je situatie en kunnen helpen als je bijvoorbeeld een hypo hebt.

Wat en wie vertel je op het werk over diabetes?

Niet iedereen vindt het fijn als iedereen op het werk weet dat je diabetes hebt. Terwijl het wel belangrijk kan zijn. Dus: wel of niet vertellen, en hoe vaak gebeurt dat nu eigenlijk?

In Finland vertelde in 2017 maar de helft van de onderzochte groep werknemers met type 1 daarover aan collega’s. Nog iets minder vertelde het aan de bedrijfsarts, en minder dan een derde lichtte hun direct leidinggevende in.

Uit een Nederlands onderzoek – wel een tijdje terug, in 2012 – kwamen andere cijfers. Namelijk dat bijna iedereen met diabetes daarover ook op het werk vertelde. In ieder geval aan een paar collega’s, en de meesten ook aan hun leidinggevende. Maar de bedrijfsarts wist het in meer dan de helft van de gevallen niet.

Of deze aantallen nu ook nog gelden, weten we niet. In ieder geval blijft het praten over je diabetes op werk lastig voor sommigen, zo bleek bijvoorbeeld ook uit een peiling onder jongvolwassenen met diabetes type 1 in 2021.

Hoe ga je om met diabetes-stress?

Werknemers met diabetes type 1 kunnen gewoon werkstress hebben, net als mensen zonder diabetes. Maar ze kunnen ook gestrest zijn door hun diabetes. Een combinatie kan ook en is heel begrijpelijk: stress op het werk die te maken heeft met diabetes.

Diabetes-werkstress heeft te maken met allerlei diabetes-handelingen en aandacht die nodig zijn om je bloedsuiker te managen. Maar diabetes-werkstress hangt zeker ook samen met je diabetesregulatie, blijkt bijvoorbeeld uit Fins onderzoek: hoe hoger de gemiddelde glucosewaarden, hoe meer diabetes-werkstress.

Van de mensen met een laag HbA1c heeft 13 procent vaak diabetes-werkstress, tegenover 40 procent van de mensen met een hoog HbA1c. Maar ja, wat is hierbij oorzaak en gevolg? Dat is niet goed te zeggen.

Hoe voorkom je een hypo op je werk?

Veel mensen zijn bang dat ze op hun werk een hypo krijgen. Want dat komt natuurlijk vaak heel slecht uit. Een hypo is moeilijk te verbergen, je werk lijdt eronder, en ook sociaal gezien is het lastig. Veel mensen schamen zich of voelen zich dan kwetsbaar. Het verlies van controle is vervelend, het tijdelijk niet jezelf zijn.

Hoe verklein je het risico op een hypo tijdens bijvoorbeeld een vergadering?

Zorg ervoor dat je collega's op de hoogte zijn van de mogelijke symptomen van een hypo, zodat ze die vroeg kunnen herkennen.
En, dit doe je natuurlijk al, maar toch: probeer je glucose in het algemeen zo goed mogelijk te reguleren.

Als je collega’s de signalen herkennen en weten wat ze moeten doen als je hulp nodig hebt, scheelt dat veel. Voor jezelf, maar ook voor de collega’s. Dan hebben ze meer begrip als je opeens kribbig wordt of wazig voor je uit staart. En het is ook extra belangrijk bij werk waarbij veel aandacht nodig is, zoals medisch werk of werken met gevaarlijke stoffen.

Expres hoog zitten gebeurt veel

Diabetes legt standaard al een behoorlijke druk op iemand. Hoe meer druk en mentale last je voelt door diabetes, hoe meer je geneigd bent om op het werk de bloedsuiker aan de hoge kant te houden. Alles om die hypo maar te voorkomen. Vooral als je ook al problemen hebt rond diabetes op het werk.

Dat zagen onderzoekers in Denemarken, waar een derde van de werknemers met type 1 hun bloedsuikers soms aan de hoge kant houdt. Het kan goed zijn om met je diabetesteam te kijken waar je precies diabetes-stress van hebt en wat je daar (nog meer) aan zou kunnen doen.

Leestip: het artikel Nooit meer zorgeloos, de impact van hypo’s op de kwaliteit van leven.

Onregelmatige werktijden en diabetes

Wie avond- en nachtdiensten heeft op het werk, heeft met diabetes type 1 een extra uitdaging. Onregelmatige slapen, eten op andere tijden, andere maaltijden: het hakt er vaak extra in. Daarom is het goed als werkgevers goed meedenken met werknemers die diabetes hebben.

Onregelmatig slapen

Het menselijk lichaam houdt niet van een verstoring in het dag-nachtritme. Bij diabetes type 1 zijn regelmaat en genoeg slaap extra belangrijk. Aan het dageraad-fenomeen bijvoorbeeld is te zien hoe gevoelig het lichaam is voor hormonen die ’s nachts extra actief zijn.

Eten op gekke tijden

Vaak betekent werken in avond- en nachtdiensten ook dat je op andere tijden eet dan normaal. Voor veel mensen met diabetes type 1 is het daardoor lastiger om de bloedsuiker stabiel te houden. Zeker wanneer de diensten per week verschillen.

Vetter eten

Daar komt nog bij dat je tijdens diensten eerder ongezonde dingen gaat snacken. Bijvoorbeeld doordat de winkels dicht zijn en er weinig keuze is, of gewoon doordat je moe bent. Op vetrijk eten reageert je lichaam en je bloedsuikerspiegel ook weer anders.

Doodmoe maar moeite om je ziek te melden

De meeste mensen met diabetes type 1 willen liever niet te veel aandacht voor hun diabetes. Velen voelen zich dan ook bezwaard om zich ziek te melden vanwege klachten die te maken hebben met diabetes.

Denk aan de ochtend na een nachtelijke hypo. Je bent uitgeput en doodmoe, maar je wil daar niet aan toegeven. ‘Diabetes bepaalt immers al genoeg van m’n leven en werk moet doorgaan’, denk je dan. Terwijl het vaak beter is om je lichaam te laten herstellen. Wil je toch die dag aan het werk? Praat erover met je werkgever en directe collega’s. Misschien kun je wat later beginnen, of die dag wat rustiger aan doen.

Uitval op werk voorkomen

Hoe voorkom je dat je langdurig uitvalt op je werk door diabetes? Bedenk wat jij nodig hebt om je werk goed te kunnen doen, en zorg goed voor jezelf. Leg bijvoorbeeld uit aan je directe collega’s dat het belangrijk is dat je op tijd eet. Lange vergaderingen hoeven geen probleem te zijn. Als de mensen om je heen weten dat je tussendoor iets moet eten of insuline moet toedienen, zal niemand daar gek van opkijken.

Soms is wat extra hulp nodig om je werk goed te kunnen blijven doen. Zoek die hulp dan ook, en vraag bijvoorbeeld een gesprek aan met je bedrijfsarts. Niet pas wanneer het niet meer gaat, maar preventief! Dat is heel normaal.

Bespreek hoe het gaat met je diabetes, waar je onzeker over bent, en waar je misschien wat extra hulp bij nodig hebt. Niet alleen diabetes zelf, maar ook de gevolgen van diabetes zoals complicaties kunnen het werk lastig maken. Dan is het belangrijk om samen met je werkgever te kijken naar mogelijke aanpassingen.

Steun voor diabetes type 1 op het werk

Wie zich gesteund voelt op het werk, heeft ook minder problemen op het werk door diabetes. Het geeft bovendien meer gevoel van grip op diabetes, en minder diabetes-werkstress. Maar hoe zit het met die stress en de ervaren steun? Werkgever blijken vaak te denken dat ze meer steun geven dan de werknemers ervaren. En mensen met diabetes type 1 en avond- en nachtdiensten hebben vaker het idee dat ze weinig support krijgen voor hun diabetes.

Bekendheid over diabetes speelt een belangrijke rol. Want er is nog veel onbekendheid over diabetes en werk, en daardoor ook vooroordelen. Openheid van mensen met diabetes en meer voorlichting over de ziekte helpen daarbij zeker.

Rechten en plichten van werknemer met diabetes

Heb je eigenlijk bepaalde rechten en plichten als werknemer met diabetes? Wat vertel je bijvoorbeeld bij een sollicitatiegesprek wel en niet over je diabetes? In deze aflevering van Diabetes TV vertelt dr. Frank Jungbauer daarover, en hij geeft tips. Hij is bedrijfsarts en heeft zelf diabetes type 1.

Diabetes type 1 kan overigens ook invloed hebben op werk en inkomen, volgens een Zweeds onderzoek. Daar verdienden ten tijde van het onderzoek zowel mannen als vrouwen met diabetes type 1 5-10% minder. Gezondheid, beroepskeuze, opleiding en familie spelen een grote rol bij deze verschillen. De Zweedse onderzoekers zagen dat mensen met type 1 vaker banen kiezen die beter samen gaan met hun diabetesmanagement.

Positieve houding en zelfvertrouwen: denk aan MyDiamate-app

Een chronische ziekte als diabetes type 1 kan je zelfvertrouwen flink ondermijnen. Merk je dat je je vaak onzeker voelt door je diabetes? Probeer uit te gaan van wat je wél kunt, kijk naar je mogelijkheden. Lukt dat niet alleen, schakel dan hulp in. Een gesprek met een psycholoog of met een coach bijvoorbeeld. Zodat je weer plezier en vertrouwen krijgt in wat je doet.

Tip: kijk eens naar de app MyDiaMate, voor een steuntje in de rug. Blogger Annemarie probeerde hem uit!

Ervaringen met diabetes en werk

Zoals voor veel dingen geldt rond omgaan met diabetes type 1: het kan helpen om ervaringen en tips te delen. Zoals hier op de community op diabetestype1.nl:

Hoe bereid je je voor op eten tijdens het werk?

Communitylid Ronnie vertelt in deze blog over zijn aanpak: 'Meestal plan ik op zondagen mijn lunches en snacks voor op de werkvloer, en meal prep ik deze dan ook. Niet alleen scheelt dat tijd en geld, maar omdat je weet wat je eet worden je bloedsuikers er ook een stuk vrolijker van. En dát heeft ook weer voordelen voor mijn productiviteit op werk.'

Burn-out en diabetes

Bij diabetes type 1 liggen depressie, vermoeidheid en burn-out gemiddeld vaker op de loer. Ons communitylid Rose deelt in een aantal berichten haar ervaringen bij een re-integratietraject. Ze ervaart wat het is om tegen papieren muren op te lopen van heel veel regels. Ook stuit ze regelmatig op onbegrip van haar werkomgeving. Ze probeert de moed erin te houden en constructief aan de slag te gaan met wat er wel mogelijk is, vertelt ze:

Hulptroepen om goed te blijven werken

Communitylid Jupiter vertelt in een reactie op deze vraag hoe zij omgaat met haar diabetes. Ze heeft het over haar vier 'Galileïsche manen': Haar glucosesensor, insulinepomp, glucosetestapparaat én haar man met hun directe omgeving. Die helpen haar bij het interpreteren en reguleren van de bloedglucose. Dat helpt haar om ook tijdens haar werk goed te functioneren.

Werk en mijn 'beste vriend'

Blogger Pien schrijft over haar werk als onderwijsassistent. Hoe regelt zij haar diabetes in een volle klas, en wat vinden de kinderen ervan?

Wil jij ook je ervaringen delen, of heb je goede tips? Deel ze hieronder. Nog geen inlog? Maak hier eenvoudig een gratis account aan.

Laatste tip: ook bij Diabetesvereniging Nederland (DVN) vind je veel praktische informatie over diabetes en werk.

Beeld: Shutterstock