Koolhydraten zijn zetmeel, suikers en vezels. Ze zitten in bijna alles wat je eet. Je lichaam verandert koolhydraten in bloedsuiker. Je hebt ze dus nodig, maar je kunt wel kiezen hoeveel koolhydraten je eet, en welke soort. Dat heeft invloed op je bloedsuiker.
Koolhydraten zitten bijvoorbeeld in brood, aardappels, rijst, macaroni, erwten en bonen, melk, fruit, snoep, koekjes, en chips.
Je darmen veranderen koolhydraten in glucose (suiker). Dat komt in het bloed als bloedsuiker en dat is de brandstof voor je lichaam. Maar als je diabetes hebt, blijft er te veel bloedsuiker in het bloed zitten. De bloedsuikerspiegel is dan te hoog.
Koolhydraten tellen bij diabetes type 1
Mensen met diabetes type 1 gebruiken insuline om de bloedsuiker goed te houden. Daarvoor moet je bijhouden hoeveel koolhydraten je eet. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen met diabetes type 1 die met koolhydraten rekenen een lager HbA1c hebben.
Voor het tellen van koolhydraten zijn er websites met lijsten, en apps om ze bij te houden op je smartphone of tablet. Onderaan dit artikel vind je een overzicht. Het aantal koolhydraten staat ook op etiketten van etenswaren.
Hoeveel koolhydraten mag ik?
Er is geen hoeveelheid koolhydraten die standaard past bij alle mensen met diabetes type 1, het verschilt namelijk sterk per persoon. Hoeveel koolhydraten je het beste kan eten hangt bijvoorbeeld af van hoeveel energie je nodig hebt en hoe makkelijk je bloedsuikers onder controle te houden zijn met insuline. Vraag hierover advies aan je diëtist of diabetesverpleegkundige.
Verdelen van koolhydraten over de dag
Mensen die een gelijkmatige, consequente verdeling van koolhydraten over de dag hebben én een vaste dosering insuline gebruiken, hebben een betere bloedsuikerregulatie. Ook hebben ze minder kans op hypo’s. Voor advies over hoe je het beste koolhydraten verdeelt over de dag kun je terecht bij je diëtist of diabetesverpleegkundige.
Kies voor gezonde bronnen van koolhydraten
Naast hoeveel koolhydraten je eet, is het ook belangrijk om te kijken naar de kwaliteit van de koolhydraten. Dus of de koolhydraten afkomstig zijn uit gezond of ongezonder eten.
Het beste is om te kiezen voor koolhydraten van goede kwaliteit, zoals volkorenbrood, zilvervliesrijst, volkoren pasta, groenten, fruit en peulvruchten. Zo krijg je ook andere belangrijke voedingsstoffen binnen, zoals vezels, vitaminen en mineralen.
Koolhydraten afkomstig uit wit brood, gebak en koekjes, witte rijst, witte pasta en vezelarme ontbijtgranen (zoals cornflakes en rijstcrisps) kun je het beste vermijden. Vermijd ook suikerrijke dranken, zoals frisdrank.
Snelle en langzame koolhydraten
Sommige koolhydraten worden sneller omgezet in bloedsuiker dan andere. Er zijn dus ‘snelle’ en 'langzame' koolhydraten. Hoe langzamer je bloedsuiker stijgt, hoe beter. Want als je bloedsuiker snel stijgt en daarna weer snel daalt, krijg je veel pieken in je suikerspiegel en dat is lastig op te vangen.
Bijvoorbeeld: in een eierkoek zitten evenveel koolhydraten als in een volkoren boterham. Maar in een eierkoek zitten vooral snelle suikers. Daarvan krijg je een hogere en snellere piek in je bloedsuiker.
Voordeel van voedingsmiddelen met langzame koolhydraten: er zitten vaak veel vezels in. Vezels verminderen niet alleen de bloedsuikerpieken, maar ze geven ook eerder en langer een verzadigd gevoel. Daardoor ga je minder snel tussen de maaltijden door snacken.
Probeer dus zo vaak mogelijk voeding met snelle koolhydraten te vervangen door producten met langzame koolhydraten.
Langzame koolhydraten
Voorbeelden van koolhydraten die langzamer worden omgezet naar bloedsuiker:
- volkoren brood
- zilvervliesrijst
- volkoren pasta
- groenten
- fruit
- peulvruchten zoals bonen, erwten en linzen
Snelle koolhydraten
Voorbeelden van koolhydraten die snel worden omgezet naar bloedsuiker:
- suiker (ook honing)
- zoet beleg, zoals jam
- wit brood
- witte pasta
- witte rijst
- snoep, koek en gebak
- ijs
- frisdranken en yoghurtdranken met suiker
- vruchtensappen en fruitsmoothies
Glykemische index
Sommige mensen houden graag rekening met de zogeheten glykemische index (GI) van voeding. Dit is een maat die aangeeft hoe snel een voedingsmiddel de bloedsuiker laat stijgen en dalen. Lees hier meer over de glykemische index.
Wat is resistent zetmeel?
Resistent zetmeel is een type zetmeel dat niet wordt verteerd door de dunne darm. Het laat de bloedsuikerspiegel minder hard stijgen dan normaal zetmeel, al is het aantal koolhydraten gelijk. Resistent zetmeel komt van nature voor in bijvoorbeeld zaden en peulvruchten. Maar ook in ongekookte rijst, pasta en aardappels. Wanneer je die afkoelt en daarna weer opwarmt, wordt een deel van het zetmeel omgezet naar resistent zetmeel, vooral bij zilvervliesrijst en volkorenpasta. > Meer over resistent zetmeel op de site van het Diabetes Fonds.
Is een koolhydraatarm dieet beter bij diabetes type 1?
Koolhydraatarm eten is in de mode. Ook steeds meer mensen met diabetes type 1 schrappen fanatiek hun koolhydraten. Niet zo gek, want minder koolhydraten eten kan mogelijk helpen om de bloedsuiker stabiel te houden. Toch kunnen er ook nadelen zijn aan het zogeheten ‘low carb’ eten bij type 1. Lees hier meer over koolhydraatarm eten.
Suikervrij eten bij diabetes type 1?
Sommige mensen proberen suikervrij te eten. Het scheelt snelle suikers. Maar helemaal suikervrij eten is niet nodig en het kan ook bijna niet. Soms zit er van nature al suiker in producten die ook gezond zijn, zoals groenten en fruit. En suikervrije producten bevatten soms ook weer andere koolhydraten waar je toch rekening mee moet houden. Lees hier meer over in het artikel over koolhydraatarm eten.
Koolhydratentellers
Voor veel mensen met diabetes type 1 is koolhydraten tellen best een gedoe. Het is bijvoorbeeld lastig voor kinderen of op feestjes of simpelweg om er elke dag rekening mee te houden bij alles wat je eet. Onderstaande websites en apps kunnen helpen om het net wat makkelijker te maken.
Websites met koolhydratentellers
Apps voor mobiel koolhydraten tellen
- Koolhydraatkenner voor iPhone/iPod/iPad te downloaden via iTunes
- Koolhydraatkenner voor Android-telefoon te downloaden in de Google Play Store
Tip: Kijk voor andere apps in het artikel over diabetes-apps
Meest recente update van deze pagina: 13-11-2020. Bron voor de adviezen over koolhydraten in dit artikel: Voedingsrichtlijn diabetes van de Nederlandse Diabetes Federatie
Op de hoogte blijven?
Ontvang regelmatig nieuws over diabetes type 1 per e-mail, met alleen artikelen die voor jou interessant zijn. Maak eenvoudig in 1 minuut een account aan en geef je interesses aan!