HbA1c-streefwaarde, wat is dat en hoe belangrijk is die? Je leest vaak dat HbA1c de gemiddelde bloedsuiker is over drie maanden. Dat klopt maar deels. Het is net iets anders, maar je HbA1c is wel een handige meting als je diabetes hebt. Het HbA1c zegt namelijk iets over de kans op complicaties.
Wil je je gemiddelde bloedsuiker weten, dan kun je die berekenen uit heel veel verschillende meetwaardes. Tel ze bij elkaar op en deel ze door het aantal metingen. Dan heb je je gemiddelde bloedsuiker. HbA1c is wat anders. Dat is één meting. De waarde is niet precies de gemiddelde bloedsuiker, maar het is wel een goede schatting.
In dit dossier:
- Wat is HbA1c precies?
- Waarom is HbA1c belangrijk?
- Wat is beter, HbA1c of Time in Range (TIR)?
- Wat betekent de afkorting HbA1c?
- Wat is de streefwaarde voor HbA1c?
- Hoe wordt het HbA1c gemeten?
- Oude en nieuwe HbA1c-waarden omrekenen
- Hoe kun je je HbA1c verlagen?
- Verandert HbA1c met de leeftijd?
Wat is HbA1c precies?
In het bloed bindt suiker aan hemoglobine, een eiwit dat in rode bloedcellen zit. Eenmaal aan elkaar geplakt, blijft dit zo totdat de rode bloedcel wordt vervangen. De levensduur van een rode bloedcel is twee tot drie maanden. De HbA1c-waarde geeft aan hoeveel hemoglobine de afgelopen twee tot drie maanden met suiker is beplakt. Bij mensen zonder diabetes ligt de HbA1c-normaalwaarde tussen 20 en 42 mmol/mol.
Waarom is HbA1c belangrijk?
Heb je vaak hoge bloedsuikers, dan is veel hemoglobine beplakt geraakt met suiker. Hoge bloedsuikers vergroten de kans op complicaties, en een hoog HbA1c doet dat dus ook. Het HbA1c kun je samen met bloedsuikerwaardes op verschillende tijdstippen gebruiken om te kijken of je behandeling goed verloopt. Toch zegt het HbA1c soms niet alles. Als je veel hoge pieken maar ook veel hypo's hebt, kan je HbA1c er prima uitzien, maar is je regulatie nog niet goed.
Wat is beter, HbA1c of Time in Range (TIR)?
Gemiddeld zijn de bloedsuikers en dus de HbA1c-waarde bij mensen met diabetes type 1 lager dan vroeger. Dat komt door nieuwe soorten insuline en hulpmiddelen als de insulinepomp.
Helaas zegt een goed HbA1c ook niet alles. Je kunt veel pieken en dalen hebben, maar toch een goed gemiddelde. Tegenwoordig ligt de focus bij veel mensen met diabetes type 1 daarom ook op het verminderen van schommelingen. Want ook een hoge ‘Time in Range’ (TIR, tijd tussen streefwaarden) verkleint de kans op complicaties, blijkt uit onderzoek. Maar letten op schommelingen heeft alleen zin als de HbA1c goed is. Eerst HbA1c dus, en dan de tijd tussen de streefwaarden.
Wat betekent de afkorting HbA1c?
Hb staat voor hemoglobine en de A van ‘adult’ betekent dat het gaat om de vorm die bij iedereen na de geboorte het meest voorkomt. Zodra er stoffen aan het HbA-eiwit binden, komt er een 1 achter te staan. Elke stof heeft een eigen code en glucose heeft ‘c’ gekregen. Zo wordt de afkorting dus HbA1c.
Wat is de streefwaarde voor HbA1c?
Voor volwassenen is de HbA1c-streefwaarde voor goede regulatie van de diabetes lager dan 53 mmol/mol. Bij kinderen is dat iets hoger, namelijk lager dan 58 mmol/mol. Je arts of verpleegkundige kan bepalen wat voor jou een goede streefwaarde is. Dat heeft onder andere te maken met de kans op ernstige hypo’s.
Hoe wordt het HbA1c gemeten?
Het HbA1c wordt gemeten via een vingerprik. Voor een meting is iets meer bloed nodig dan voor een gewone glucosemeting. Meestal gebeurt de HbA1c-test tijdens de diabetescontrole in het ziekenhuis. Sommige ziekenhuizen hebben ook pakketjes om thuis bloed af te nemen. Het buisje met de druppels bloed stuur je dan op naar het laboratorium van het ziekenhuis.
Oude en nieuwe HbA1c-waarden omrekenen
In 2010 is de eenheid voor HbA1c veranderd van procenten naar mmol/mol. Dit is de IFCC-eenheid. De streefwaarde was daarvoor 7% voor volwassenen en 7,5% voor kinderen. Dat is nu 53 mmol/mol voor volwassenen en 58 mmol/mol voor kinderen.
De waarden in procenten kom je toch nog wel eens tegen. Wil je oude naar nieuwe waardes omrekenen of andersom, gebruik dan deze tabel.
Hoe kun je je HbA1c verlagen?
Als je HbA1c-waarde te hoog is, dan kun je in overleg met de diabetesverpleegkundige of internist de behandeling aanpassen. Een ander schema, andere insuline en insulinepomp of misschien aanpassingen in je dagelijks leven, kunnen helpen om de HbA1c te verlagen. Wat het beste helpt, is voor iedereen anders.
Verandert HbA1c met de leeftijd?
De HbA1c-streefwaarde is niet voor alle leeftijden precies hetzelfde. Voor kinderen en senioren worden vaak iets hogere HbA1c-waarden aangehouden, dat heeft te maken met een afweging van het risico op hypo’s. Hoe scherper de instelling, hoe makkelijker de bloedsuiker net iets te veel naar beneden doorschiet. Voor senioren op hoge leeftijd is het bijvoorbeeld extra gevaarlijk om te vallen.
Op de hoogte blijven?
Ontvang regelmatig nieuws over diabetes type 1 per e-mail, met alleen artikelen die voor jou interessant zijn. Maak eenvoudig in 1 minuut een account aan en geef je interesses aan!
Beeld: Shutterstock